Muzyka: Śladami Fryderyka Chopina w Czechach
Poniedziałek, 7 Czerwiec 2010, 14:05

Fryderyk Chopin odwiedził Czechy kilka razy w ciągu swego życia. Szczęśliwe chwile przeżył szczególnie w Pradze, Mariańskich Łaźniach i Karlowych Warach. Odwiedził także Teplice i Děčín. Nic więc dziwnego, że pobyt wielkiego kompozytora Czesi starali się upamiętnić zakładając między innymi towarzystwo niosące jego imię.


Praga
W roku 1829, w sierpniu Chopin powracając ze swej pierwszej podróży do Wiednia, w towarzystwie Romualda Hubego, Alfonsa Brandta, Marcelego Celińskiego, Ignacego Maciejowskiego i Mieczysława Potockiego, zatrzymał się na trzy dni w Pradze.

Tam warszawscy podróżnicy odszukali Vaclava Hankę, badacza dawnego języka czeskiego, bojownika o odrodzenie narodowe Czech. Hanka oprowadził gości po Pradze „po jakiś ślicznych widokach”, jak pisał Chopin w liście do rodziców z Drezna 26 sierpnia 1829 roku.

W księdze pamiątkowej Muzeum Praskiego (obecnie Muzeum Narodowego), którego Hanka był kustoszem, Chopin z Ignacym Maciejowskim wpisali ułożonego na jego cześć Mazura1. Do jego słów Chopin skomponował melodię w polskim stylu ludowym.

Kompozytor odwiedził Pragę także w roku 1830 podczas swej drugiej podróży do Wiednia.

Tablicę z wizerunkiem Chopina, upamiętniającą jego pobyt w Pradze w latach 1829 i 1830 znajdziemy na lewym skrzydle gmachu Narodowego Banku Czeskiego, gdzie niegdyś stał dom, w którym mieszkał kompozytor. Modernistyczny budynek, w którym mieści się obecnie Centrala Narodowego Banku Czeskiego wzniesiony został w latach 1921-1923, tuż przy Bramie Prochowej (Na Příkopě 28).

W Pradze znajdziemy hotel, którego nazwa nawiązuje do wielkiego kompozytora – trzygwiazdkowy Hotel Chopin, ulokowany w samym centrum miasta, naprzeciwko Dworca Głównego (Hlavni Nadrazi), jedynie 300 metrów od Placu Wacława.
www.chopinhotel.cz

Pokój poświęcony Fryderykowi Chopinowi oferuje wspaniały muzyczny hotel Aria, który otrzymał tytuł najbardziej luksusowego hotelu na świecie.

Na podstawie aktualnie opublikowanych wyników ankiety „Traveler`s Choice 2009” przez portal Tripadvisor, który każdego roku ocenia hotele, praski pięciogwiazdkowy hotel Aria otrzymał dwie nagrody: pierwsze miejsce w kategorii TOP 100 Best Luxury – World oraz pierwsze miejsce w TOP Best Luxury – Europe. Pozostawił w tyle światowej sławy hotele, takie jak Four Seasons George V. w Paryżu, hotel Peninsula w Bangkoku, monachijski Mandaryn Oriental czy Ritz – Carlton w Berlinie.

Luksusowy hotel Aria, inspirowany pięknem muzyki, znajdziemy w samym sercu Pragi, na Malej Stranie, pod względem architektonicznym najpiękniejszej dzielnicy Pragi, w otoczeniu największych praskich zabytków.
Każde z czterech pięter hotelu nawiązuje do innego gatunku muzyki – jazzu, opery, muzyki klasycznej i nowoczesnej. Każdy pokój jest poświęcony innemu słynnemu kompozytorowi lub wykonawcy.

Hotel oferuje zakwaterowanie w 43 luksusowych pokojach i 9 apartamentach. Znajdziemy tu m.in. bibliotekę muzyczną, centrum handlowe, centrum fitness.
W hotelu jest oszklone atrium „Ogród Zimowy“, w sezonie letnim otwarty jest taras z restauracją na dachu hotelu, z przepiękną panoramą Pragi.

Obok hotelu znajduje się jeden z najpiękniejszych ogrodów barokowych w Europie, wpisany na listę UNESCO - Vrtbovska zahrada www.vrtbovska.cz . Goście hotelowi mają w sezonie letnim bezpośredni wstęp z hotelu do ogrodu. Jest on otwarty dla zwiedzających do godz. 18.00, ale goście hotelowi mają możliwość przebywania tu aż do 22.00.
www.aria.cz

Teplice
Po wyjeździe z Pragi w 1829 roku Fryderyk Chopin zatrzymał się w mieście uzdrowiskowym Teplicach (pólnocno-zachodnie Czechy, 90 km od Pragi). Na prośbę rodziny Aldringenów, właścicieli teplickich włości, wystąpił na tutejszym zamku przed zachwyconą publicznością ze wspaniałym  improwizowanym koncertem.

Nie była to jedyna wizyta Chopina w Teplicach. Kompozytor gościł tu jeszcze trzykrotnie: w listopadzie 1830, we wrześniu 1835 oraz w sierpniu 1836.

Teplicki zamek założony w połowie XII wieku, pierwotnie jako żeński klasztor benedyktyński, jest najstarszym zamkiem w całej okolicy. Został zniszczony podczas wojen husyckich a następnie opuszczony przez zakonników. Obecny klasycystyczny wygląd uzyskał po przebudowie w latach 1794 – 1806 (łącznie z kościołem zamkowym i ogrodem).
W 1789 roku do zachodniego barokowego skrzydła dostawiono niewielkie pomieszczenie klasycystycznego teatru. Południowe skrzydło kompleksu zamkowego jest pozostałością po dawnych budynkach klasztornych (obok zachowanej krypty romańskiej i resztkach bazyliki klasztornej.
Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Regionalnego.

Miasto uzdrowiskowe Teplice leży w malowniczej podgórskiej krainie, na wysokości 220 m.n.p.m. Należy do najstarszych czeskich uzdrowisk – tutejsze źródła termalne wykorzystywano już od XII wieku. Miasto stało sie wkrótce znanym ośrodkiem z pięknymi domami uzdrowiskowymi, wyjątkową architekturą i niepowtarzalną atmosferą. Od wieków odwiedzane było przez władców, dyplomatów, atrystów i inne sławne osobistości.
www.teplice.cz , www.lazneteplice.cz

Karlowe Wary i Děčín
Latem 1835 roku Chopin spotkał się w Karlowych Warach z rodzicami, którzy przybyli tam na kurację. Rodzina mieszkała w Grandhotelu Pupp, hotelu z ponad trzystuletnią tradycją, zwanym „perłą Karlowych Warów“. Znajdziemy tu dwa saloniki Chopina. www.pupp.cz , www.karlovyvary.cz

Po miesięcznym pobycie w Karlowych Warach kompozytor z rodzicami wyjechał do Děčína (północno-zachodnie Czechy, ok 147 km od Karlowych Warów) na zaproszenie właścicieli děčínskiego zamku.
Właściciele děčínskiego zamku, hrabia Franz Anton Thun-Hohenstein, jego małżonka Theresie oraz ich dzieci Franz, Friedrich, Leo, Anna i Juža (Josefína) utrzymywali z Chopinem kontakty przez kilka lat. Po raz pierwszy spotkali się w Paryżu w roku 1834 w czasie swej podróży po Europie Zachodniej. Prawdopodobnie wszystkie dzieci hrabiego brały lekcje gry na fortepianie u Chopina, najbardziej jednak kompozytor zżył się z Leo (Leopoldem) i Južą.
Na zamek Chopin z rodzicami przybył 13 września 1835 r. Na drugi dzień rano rodzice pożegnali się i wyjechali do Polski. Było to ich ostatnie spotkanie, Chopin już się z nimi osobiście nigdy nie spotkał.
O jego pobycie na zamku informują nas głównie zapiski prowadzone przez członków rodziny, z których przede wszystkim wynika, że Chopin grał, grał i grał a wszyscy oczarowani słuchali jego improwizacji. Umiał podobno także zabawnie parodiować Anglika mówiącego łamaną francuzczyzną.
Z pewnością najciekawszą pamiątką jego pobytu na zamku jest tzw. Walczyk Děčínski (As-dur, op. 34, nr 1), który Chopin 15 września 1835 wpisał do sztambucha najmłodszej córce hrabiego Josefíny. Walczyk wprost jej zadedykował ("A Mlle la Csse J. de Thun"), dlatego otrzymał on nazwę Děčínski. Chopin pracował nad nim już Karlowych Warach. Juža Thun była zakochana w Chopinie, nigdy nie wyszła za mąż, czego powodem była, jak głosi miejscowa legenda, nieszczęśliwa miłość do kompozytora. Pamiętnik z oryginałem Walczyka Děčínskiego pozostał w rękach rodziny Thunów do r. 1945, kiedy zagubił się w czasie konfiskacji ich majątku. Podobny los spotkał także fortepian, na którym Chopin podczas swego pobytu w Děčínie często grywał. Obu pamiątek obecnie zarządcy zamku poszukują, jak dotychczas niestety bezskutecznie.
Pobytowi Chopina na zamku děčínskim poświęcona jest jedna sala.
www.zamekdecin.cz
Miasto Děčín, położone nad rzeka Łabą, jest nazywane „bramą Szwajcarii Czeskiej“
Jedną z największych atrakcji przyrodniczych Parku Narodowego Czeska Szwajcaria jest Pravčická Brama – największa skalna brama w Europie. Jest ona tworem wody, wiatru i mrozu. Powstawała przez około milion lat, obecnie jest symbolem Czeskiej Szwajcarii i najważniejszym celem wycieczek.
www.ceskesvycarsko.cz

Mariańskie Łaźnie
Piękne uzdrowisko powinno być szczególnie bliskie sercu Polaków, ze względu na kult jakim otacza się tu Fryderyka Chopina. Lato w roku 1836 Fryderyk Chopin spędził w tutejszym pensjonacie Pod Białym Łabędziem (U Bílé labutě), w którym zatrzymała się także z rodziną jego muza i młodzieńcza miłość – Maria Wodzińska. Podczas wspólnego pobytu namalowała ona akwarelą portret Chopina.

Czesi upamiętnili pobyt wielkiego kompozytora powołując 10 czerwca 1959 Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, którego siedzibą został dom Pod Białym Łabędziem, później przemianowany na Dom Chopina.

Podstawowym zadaniem Towarzystwa jest organizowanie Międzynarodowego Festiwalu im. Fryderyka Chopina, który odbywa się corocznie w sierpniu. Na festiwal zapraszani są czescy i zagraniczni słynni wykonawcy dzieł Chopina i najważniejsze osobistości muzyki klasycznej. Festiwal doczekał się w jubileuszowej pięćdziesiątej edycji, nowej koncepcji, wywodzącej się jednak z długoletnich tradycji - oprócz koncertów symfonicznych, recitali, nokturnów i wystaw przybyły koncerty kameralne, jazzowe, liczne imprezy towarzyszące skierowane do szerokiej publiczności.

Każdego roku w połowie sierpnia do Mariańskich Łaźni przybywają miłośnicy romantycznej muzyki Fryderyka Chopina, aby spędzić dziesięć dni wsłuchani w dźwięki muzyki Chopina – poety fortepianu i innych wielkich kompozytorów. Mariańskie Łaźnie przyżywają wówczas oblężenie turystów, na festiwal przybywa bowiem średnio pięć – sześć tysięcy gośc, każdy z nich uczestniczy średnio w 3 – 4 koncertach. Program festiwalu wykracza także poza granice miasta – urozmaiceniem festiwalu jest na przykład nocny koncert na zamku. Festiwalowi towarzyszą liczne imprezy - Esa Karla Zicha – turniej tenisa, Chopin Cup – turniej golfa, wystawa w Domu Chopina i Teatrze Miejskim oraz wiele innych. Miasto odwiedzają w tym czasie znaczący przedstawiciele życia politycznego, kulturalnego, dyplomacji.

Towarzystwo od początku swego istnienia organizuje także Konkursy Chopinowskie dla młodych pianistów a także utrzymuje bliskie kontakty z Towarzystwem im. Fryderyka Chopina w Warszawie i z polską kulturą. Przedstawiciele polskiego życia kulturalnego corocznie gościli na festiwalach w Mariańskich Łaźniach. Ważną rolę odgrywa także współpraca festiwalu z Ambasadą Polską i Instytutem Polskim w Pradze.

Już w pierwszym roku powstania Towarzystwa otwarto Muzeum - Pomnik Fryderyka Chopina, zaprojektowane przez architekta Josefa Vlčka i malarza Osvalda Klappera.
Z pomocą dyrektora muzeum miejskiego Oty Pavelky zgromadzono w muzeum materiały informujące o życiu kompozytora, jego pobycie w Mariańskich Łaźniach w roku 1836, osobistościach, z którymi zapoznał się podczas pobytu w Czechach, miejscach które odwiedził i dziełami, które tam skomponował. W przyległym niebieskim saloniku można posłuchać muzyki Chopina. W sali koncertowej prezentowane są dzieła czołowych grafików czeskich.
Muzeum mieści się na drugim piętrze Domu Chopina, przy ul. Hlavni 47. Na budynku znajdziemy tablicę pamiątkową poświęcona pamięci kompozytora, z napisem w języku czeskim, polskim i francuskim.
Muzeum czynne:
od 15.04 do 17.10 we wtorki, czwartki i niedziele w godzinach 14:00 – 17:00
od 13.08 do 22.08 codziennie w godzinach 14:00 – 17:00
www.chopinfestival.cz

W parku przy kolumnadzie umieszczona jest kamienna tablica z wizerunkiem twarzy kompozytora, upamiętniająca 150-lecie jego narodzin. Na tablicy wyryto w języku czeskim i polskim. Pomnik jest dziełem Karla Otáhala.

W uzdrowisku znajdziemy ulicę Chopina, w pobliżu której mieści się artystyczna szkoła podstawowa imienia Fryderyka Chopina, www.zus-ml.cz
www.marianskelazne.cz

Wydarzenia w Czechach związane z obchodami Roku Chopinowskiego
W 2010 roku przypada dwusetna rocznica urodzin Fryderyka Chopina. W związku z tym rok 2010 został ogłoszony jako Rok Chopina zarówno przez UNESCO jak też przez polski Sejm.
W dniu 17 października 2009 r. w 160. rocznicę śmierci polskiego kompozytora w katedrze św. Wita na Hradczanach odbył się uroczysty koncert, inaugurujący międzynarodowe obchody Roku Chopina. Na koncercie wykonano Requiem Mozarta – utwór który zgodnie z życzeniem Chopina był wykonany na jego pogrzebie. Requiem Mozarta wykonała orkiestra stworzona w tym celu z solistów i koncertmistrzów orkiestr praskich: Chopin Festival Orchestra and Choir. Czołowi czescy muzycy i śpiewacy wystąpili pod batutą wybitnego polskiego dyrygenta młodej generacji, Łukasza Borowicza.

W dniu koncertu w katedrze została wystawiona maska pośmiertna Fryderyka Chopina – po raz pierwszy w historii udostępniona przez Muzeum Fryderyka Chopina do prezentacji poza granicami Polski. Po koncercie maska Fryderyka Chopina została na tydzień wystawiona w galerii Instytutu Polskiego w Pradze2.

W związku z obchodami 200 rocznicy narodzin Czechy szykują na rok 2010,
we współpracy z Ministerstwem Kultury, liczne imprezy muzyczne.
Oto niektóre z nich:

+ Praga
Rudolfinum, Filharmonia Czeska, 18 – 20 lutego 2010 – koncerty na fortepian i orkiestrę
Rudolfinum, 24 lutego – wyjątkowy recital fortepianowy
Rudolfinum, Czeskie Towarzystwo Muzyki Kameralnej, 24 marca 2010 - Introdukcja i polonez C dur na wiolonczelę i fortepian
Rudolfinum, w ramach koncertu Praska Wiosna, 1 czerwca 2010, F. Chopin – koncert na fortepian i orkiestrę. www.rudolfinum.cz
Pałac Lichtensztejnów, Czeskie Towarzystwo Muzyki Kameralnej, 13 listopada 2010 - koncert

+ Mariańskie Łaźnie
Międzynarodowy Konkurs Fortepianowy im. Fryderyka Chopina, 30.06-05.07.2010, www.chopinfestival.cz
51 edycja Festiwalu Chopinowskiego, 12-21.08.2010, Teatr Miejski, SD Casino, Hotel Esplanade, Dom Chopina, Kolumnada, Pole Golfowe. Organizator: Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, Miasto Mariańskie Łaźnie, www.chopinfestival.cz

+ Ostrawa
Festiwal Maj Janáčka - Rok Chopinowski w Ostrawie www.janackuvmaj.cz
22 lutego 2010 – uroczyste rozpoczęcie Roku Chopinowskiego z udziałem honorowych gości (koncert kameralny, przemówienie – Konsulat Generalny Rzeczpospolitej Polskiej.
Konserwatorium im. Janáčka w Ostrawie, kwiecień 2010 – seminarium
Dom Kultury w Ostrawie, 27 maja 2010 – recital fortepianowy MHF JM – Garrick Ohlson
Dom Kultury w Ostrawie, 8 czerwca 2010 – koncert kameralny MHF JM – Sinfonietta Cracowienses
Dom Kultury w Ostrawie, 10 czerwca 2010 – koncert symfoniczny MHF JM– Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Krzysztof Penderecki (spotkanie ministrów kultury Republiki Czeskiej i Polski)
Konserwatorium im. Janáčka w Ostrawie, 17 października 2010 – zakończenie Roku Chopinowskiego – recital fortepianowy – Chopin i jemu współcześni B. Smetana, F. Liszt i R. Schumann

+ Brno
Czeska Filharmonia w Brnie, 10 stycznia 2010 - recital fortepianowy Ivana Klánskiego – honorowego przewodniczącego Towarzystwa im. F. Chopina, www.filharmonie-brno.cz

+ Pilzno
Filharmonia Pilzneńska, 21 stycznia 2010 – program „Dwaj giganci fortepianu“, www.plzenskafilharmonie.cz


Niemal wszystkie czeskie orkiestry symfoniczne i chóry w sezonie koncertowym 2009/2010 włączą do swego repertuaru dzieła Fryderyka Chopina.

Orkiestra Symfoniczna Czeskiego Radia przygotowuje na 7 czerwca 2010 koncert w związku z obchodami 200 rocznicy urodzin F. Chopina, na którym wystąpi pianista Martin Kasík, obecny przewodniczący Towarzystwa im. F. Chopina w Czechach.

Nie możemy zapomnieć także o licznych regionalnych festiwalach organizowanych na przykład przez Towarzystwo Przyjaciół Muzyki, którzy w swych repertuarach uwzględnią szczególnie utwory kameralne F. Chopina.

Przypisy
1Fryderyk Chopin i jego muza, Barbara Smoleńska-Zielińska Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1995
2 www.prague.polemb.net


Źródła:
www.marianskelazne.cz
www.chopinfestival.cz
pl.chopin.nifc.pl/chopin/life/calendar
www.mkcr.cz
www.prague.polemb.net,
www.libri.cz
www.hamelika.cz
Zamek Děčín
Centrum Informacji miasta Teplice (Informační centrum Statutárního města Teplice)
Chopin and Bohemia, by Jaroslav Prochazka ARTIA Praha 1969
Fryderyk Chopin i jego muza, Barbara Smoleńska-Zielińska Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1995